De schatvondst van Hoogwoud

09 maart 2023

Middeleeuwse gouden sieraden en zilveren munten

Nu te zien in Rijksmuseum van Oudheden

 

In 2021 vond een detectorzoeker in Hoogwoud (gemeente Opmeer, NH) een duizend jaar oude goudschat: vier versierde gouden hangers in de vorm van een maansikkel. Daarbij vond hij twee stroken goudblad die aan elkaar passen en 39 kleine zilveren munten. De datering van de munten in de periode 1200-1250 geeft aan dat de kostbaarheden rond het midden van de dertiende eeuw in de grond zijn verstopt. De sieraden waren toen al twee eeuwen oud – duur en gekoesterd bezit.

 

Goudschat Hoogwoud
De schatvondst van Hoogwoud. Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.

 

Hoge Middeleeuwen

Gouden sieraden uit de ‘Hoge Middeleeuwen’ zijn in Nederland uiterst zeldzaam en de periode waarin deze schatvondst is begraven, is er een van belangrijke historische gebeurtenissen. Het is de onrustige tijd van de oorlogen tussen West-Friesland en het graafschap Holland, en het sneuvelen van de Hollandse graaf en koning Willem II in de omgeving van Hoogwoud. Daarmee zijn deze sieraden en munten van grote betekenis voor de archeologie en geschiedenis van Noord-Holland en West-Friesland en zelfs van (inter-) nationaal belang.

 

Archeologie West-Friesland vertelt

Op donderdag 9 maart vertelt Michiel Bartels van Archeologie West-Friesland meer over de vondst, welke militaire veldslagen in Hoogwoud zich hebben afgespeeld, hoe de verhouding was tussen de Hollanders en de West-Friezen en ten slotte welke rol de bruggenbouwer Floris V heeft gespeeld om de West-Friezen onder de duim te houden. U bent van harte welkom in De Hooghe Heeren in Hoogwoud. De presentatierondes worden gegeven om 19.30 uur, 20.00 uur, 20.30 uur, 21.00 uur en de laatste om 21.30 uur. Vooraf aanmelden is niet nodig, maar VOL = VOL. Na afloop van de presentatie ontvangt u de folder over de schatvondst van Hoogwoud.

 

Detectieverbod in de gemeente Opmeer

Het opsporen van het metalen vondstmateriaal met een detector is een geliefd tijdverdrijf bij hobbyschatgravers. Om te voorkomen dat detectiezoekers in particuliere en gemeente gronden gaan zoeken, geldt in de gemeente Opmeer een totaalverbod op detectie zoeken zonder certificaat. Het is verboden om gericht op te sporen en te graven naar metalen in de bodem met een metaaldetector.  Dit besluit is ook genomen om het bodemarchief te kunnen beschermen. Het verbod geldt niet voor bedrijven of organisaties met een daartoe verleend certificaat.

 

Te zien in Leiden

Na zijn ontdekking heeft de vinder, detectorzoeker en historicus Lorenzo Ruijter, de vondsten van Hoogwoud formeel gemeld bij Archeologie West-Friesland. Vervolgens zijn de sieraden en munten schoongemaakt en geconserveerd in het Rijksmuseum van Oudheden en uitvoerig onderzocht. Omdat het gaat om een archeologische ontdekking van nationale betekenis, is er voor gekozen om de vondst tijdelijk in bruikleen te geven aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waar de nationale collectie archeologie wordt beheerd en gepresenteerd. De sieraden en munten blijven eigendom van de vinder. De schatvondst is tot half juni te zien in de centrale hal van het museum en later dit jaar in de nieuwe tentoonstelling ‘Het Jaar 1000’ (13 oktober 2023 t/m 17 maart 2024).


Reconstructie op model, gouden oorhanger gedragen aan een hoofdband.
Reconstructie op model, gouden oorhanger gedragen aan een hoofdband. Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.
Vier gouden oorhangers en twee geribbelde goudstrips (1000-1050 na Chr.).
Vier gouden oorhangers en twee geribbelde goudstrips (1000-1050 na Chr.). Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.
Negenendertig zilveren penningen (1200-1250 na Chr.). Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH)
Negenendertig zilveren penningen (1200-1250 na Chr.). Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH) (niet allemaal afgebeeld). Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.
Detail van gouden oorhanger met filigraan versiering, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH).
Detail van gouden oorhanger met filigraan versiering, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH). Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.
Gouden oorhanger met ingegraveerde versiering, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH).
Gouden oorhanger met ingegraveerde versiering, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH). Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.
Detail van gouden oorhanger met ingegraveerde versiering, ‘Sol invictus’, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH).
Detail van gouden oorhanger met ingegraveerde versiering, ‘Sol invictus’, 1000-1050 na Chr. Gevonden te Hoogwoud, gemeente Opmeer (NH). Foto © Archeologie West-Friesland/Fleur Schinning.