Dendrochronologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het dateren van hout. De objecten die hierbij worden onderzocht, zijn divers. Dit kan bijvoorbeeld hout zijn dat is gevonden bij archeologisch onderzoek, een beschilderd paneel uit de Gouden Eeuw, een scheepswrak of onderdelen uit een historisch gebouw. Eikenhout wordt het meest onderzocht binnen de dendrochronologie, maar ook bijvoorbeeld diverse naaldhoutsoorten zijn hiervoor geschikt.
Dateren
Het dateren gebeurt aan de hand van de jaarringen in het hout. Ieder jaar vormt een boom één jaarring aan de buitenzijde van de stam en op deze manier wordt de boom steeds dikker. De dikte van de jaarring is afhankelijk van de groeiomstandigheden in dat specifieke jaar. Bij gunstige omstandigheden, bijvoorbeeld bij voldoende regen en zon, wordt een dikke ring gemaakt en groeit de boom dus snel, terwijl zich bij ongunstige omstandigheden een dunne ring vormt. Bomen in hetzelfde gebied staan bloot aan dezelfde groeiomstandigheden, waardoor zij een vergelijkbaar patroon van dikke en dunne jaarringen tonen. Dit is een uniek patroon dat je kunt vergelijken met een streepjescode.
De dikte van de jaarringen wordt door de dendrochronoloog opgemeten op een houtmonster met behulp van een speciale meettafel en een microscoop. Het resultaat hiervan is een digitale grafiek van het jaarringpatroon in het houtmonster. Deze grafiek wordt vergeleken met zogenaamde referentiekalenders.
Referentiekalenders
Een referentiekalender is een lange grafiek die is samengesteld met een grote hoeveelheid metingen van hout uit hetzelfde gebied. Als de metingen van hout uit levende bomen, historische gebouwen, archeologisch hout en subfossiel hout met elkaar overlappen, kan een kalender worden gemaakt die steeds verder terug in tijd wordt verlengd. Doordat bij de opbouw van een referentiekalender de metingen van levende bomen als uitgangspunt worden genomen, is voor een kalender bekend welke ring in welk jaar is gevormd.
Wanneer de grafiek van een houtmonster een goede overeenkomst toont met een of meer referentiekalenders, is het hout gedateerd. Dit kan een hele nauwkeurige datering opleveren. Indien de laatst gegroeide jaarring onder de bast aanwezig is in het houtmonster, kan op het jaar nauwkeurig worden bepaald wanneer de boom is gekapt.
Jaarringonderzoek geeft inzicht in de datering maar ook informatie over de herkomst van het onderzochte hout. Voor de verschillende regio’s in Europa bestaan namelijk verschillende referentiekalenders. De groeipatronen van bomen uit bijvoorbeeld Zuid-Noorwegen, Estland en West-Duitsland wijken sterk van elkaar af. De kalenders waarmee het houtmonster de beste overeenkomsten toont, weerspiegelen in principe de herkomst van het hout.
Onze rol bij
Dendrochronologie 
Gecertificeerd als uitvoerende partij
Dendrochronologie is specialistisch onderzoek. Archeologie West-Friesland laat haar houtmonsters daarom onderzoeken door Van Daalen Dendrochronologie in Deventer.