Zuiderdijk

In 2011 werd door Archeologie West-Friesland een grootschalige archeologische begeleiding uitgevoerd van de werkzaamheden in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma aan de Westfriese Omringdijk. Het onderzochte gebied strekte zich uit langs de Zuiderdijk tussen Venhuizen in het oosten en de Oosterpoort in Hoorn in het westen. Het gebied lag in de gemeentes Drechterland en Hoorn. In het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma werd de dijk opgehoogd en verbreed. Er vond bij grote delen een buitenwaartse asverschuiving plaats, waarbij een aanzienlijk deel van de oude dijk werd vergraven.

De archeologische begeleiding heeft heel veel informatie opgeleverd over de constructie van de dijk, de datering van diverse dijkdelen en de bewoning op en langs de dijk door de eeuwen heen. De resultaten van dit onderzoek laten zien hoe belangrijk het is om nauwgezet beschikbaar kaartmateriaal te bestuderen, voordat een begeleiding van start gaat. In de toekomst zou het misschien wenselijk zijn om zulke grote projecten op een andere manier uit te voeren. Op een aantal locaties, met name bij Schellinkhout en Oosterleek zouden proefsleuven al hebben kunnen aantonen dat er zich een grote hoeveelheid overblijfselen onder en naast de ophogingslagen van de dijk bevonden. Deze zouden idealiter onder regie van de archeoloog moeten worden ontgraven. Bij een begeleiding op deze schaal, gaat er altijd informatie verloren.

Naast antwoorden heeft de begeleiding ook veel nieuwe vragen opgeleverd. Een van de meest opmerkenswaardige resultaten is het gelijktijdig verdwijnen van de bewoning langs de dijk in de laatste kwart van de 17^de eeuw. Er zijn aanwijzingen dat dit te maken heeft met een grote dijkdoorbraak die plaatsvond in 1675. In dat jaar brak de dijk bij Scharwoude en de aanhoudende winterstormen zorgde dat ook de binnendijken een voor een braken, waardoor uiteindelijk een groot deel van West-Friesland onder water kwam te staan. De maatregelen die hierna door de Gecommitteerde Raden werden getroffen, zou kunnen hebben geleid tot het ophouden en het niet meer terugkeren van bewoning vlak langs de dijk. Of dit de hoofdoorzaak was, of dat het verdwijnen meer een gevolg was van een geleidelijk proces van demografische- en economische neergang, zou onderwerp voor toekomstig onderzoek kunnen zijn.