Drieboomlaan en Binneblijfstraat

Aan de Drieboomlaan, even buiten het oude centrum van Hoorn, zijn de funderingen van drie 17^de-en 18^de-eeuwse buitenhuizen gevonden. De opgraving vond plaats voorafgaand aan de bouw van nieuwe woningen aan de Drieboomlaan, Merensstraat en Binneblijfstraat in opdracht van woningcorporatie Intermaris.

De Drieboomlaan is in 1598 aangelegd als verbinding tussen de Koepoortsweg en de Holenweg. De straatnaam verwijst naar de drie rijen lindebomen die hier werden geplant. In 1598 verkocht de stad percelen grond aan deze laan om als tuinen in te richten. Rijke inwoners van de stad kochten de tuinen en beplantten deze met fruitbomen of richtten deze als siertuinen in.

De Drieboomlaan maakte onderdeel uit van een stelsel van wandelwegen vlak buiten de stad Hoorn. Hiertoe behoorden ook de Koepoortsweg, Tweeboomlaan, Venenlaan en Draafsingel. Volgens een 18^de-eeuwse schrijver waren dit ‘de schoonste en aangenaamste wandelwegen die ik ooit ergens heb gezien’.

In de 17^de en 18^de eeuw werd het onder de rijke inwoners van de steden mode om in de zomer de stad te ontvluchten en de frisse buitenlucht op te zoeken. De rijkste mensen lieten een buitenhuis bouwen. Dit was een groot herenhuis met woon- en slaapvertrekken en keuken. Hierbij lagen siertuinen, stallen, koetshuizen en woningen voor dienstpersoneel. Veel van deze buitenplaatsen stonden in de Beemster of in de kuststreek van Noord-Holland, bijvoorbeeld in Egmond. Maar ook aan de Koepoortsweg in Hoorn stonden enkele buitenhuizen.

De wat minder rijke inwoners lieten bij hun tuin vlak buiten de stad een eenvoudig huis bouwen. Aan de Drieboomlaan stonden veel van deze kleine buitenhuizen. De tuinen achter de huizen strekten zich uit tot aan een sloot, waaraan theekoepels stonden. In een theekoepel kon men onder genot van een kopje thee, glas wijn of tabakspijp over de landerijen kijken.

Onder de afgebroken huizen aan de Drieboomlaan zijn de funderingen van drie van deze eenvoudige buitenhuizen gevonden. Een van deze huizen was een houten gebouw met een voorraadkelder en meerdere waterkelders. In de waterkelders werd het regenwater van het dak opgevangen. In de 18^de eeuw is een nieuw bakstenen huis gebouwd, dat tot ver in de 19^de eeuw is blijven staan. Rondom dit huis is veel afval van de bewoners gevonden. Kopjes en schotels hebben behoord bij thee- en koffieserviezen. Scherven van glazen flessen en drinkglazen tonen aan dat in het huis wijn of sterke drank werd genuttigd. Verder zijn scherven van borden en kommen van Chinees porselein gevonden, die als sierstukken in het huis hebben gestaan.

Uit een afvalkuil vlak achter een van de buitenhuizen aan de Drieboomlaan komt een kalfslederen boekband. De voorzijde van de band is beschadigd, maar de achterzijde is nog vrijwel gaaf. Beide zijden van de band zijn voorzien van een fraaie bestempeling. Hiervoor zijn onder andere losse stempeltjes met afbeeldingen van Bijbelse figuren en bijbehorende Bijbelcitaten gebruikt. Op basis van die citaten zijn de figuren thuis te brengen als Christus, Paulus, David en Jesaja. Bij de afbeelding van Christus staat bijvoorbeeld het Latijnse citaat Ego sum lux mun(di), wat betekent ‘Ik ben het licht der wereld’. Vergelijkbare boekbanden dateren uit de periode 1550-1600. Helaas weten we niet bij welk boek de band heeft behoord. Aannemelijk is dat dit de Bijbel was, maar ook een ander religieus werk is mogelijk. Zeker is dat het een dik boek was. Verschillende gaten in het leer geven aan waar de metalen boekbeslagen hebben gezeten, maar die zijn verwijderd voordat de boekband werd weggegooid.

De opgraving heeft nog meer opmerkelijke vondsten opgeleverd, zoals een deel van de eischaal van een struisvogelei. De eischaal is gepolijst, wat doet vermoeden dat het grote ei onderdeel heeft uitgemaakt van een pronkbeker.

In de 19^de eeuw, toen het economisch slechter ging en de bevolkingsomvang afnam, zijn veel buitenhuizen afgebroken. Het karakter van de Drieboomlaan is vanaf het einde van de 19^de eeuw sterk veranderd. Aan de laan verschenen nieuwe arbeidershuizen. Rond 1900 ving men aan met de bouw van de wijk Hoorn-Noord en daarna zijn de Merensstraat en de Binneblijfstraat aangelegd. De sloten aan weerszijden van de Drieboomlaan zijn gedempt. Nu staat hier geen enkel huis uit de 17^de of 18^de eeuw meer.

Deze tekst is geschreven door Christiaan Schrickx en eerder gepubliceerd in de Kroniek van Noord-Holland over 2018. In het rapport zijn de laatste resultaten en conclusies te lezen van dit project.

Download rapport Download bijlagen