De Tuinen fase 2

Scholieren en archeologen zoeken naar middeleeuwse resten in Ursem

Sander Gerritsen

In november 2022 is in opdracht van de gemeente Koggenland een archeologisch onderzoek uitgevoerd in de zuidoosthoek van het plangebied De Tuinen Fase 2. Hierbij is een grote hoeveelheid 13^de -eeuwse vondsten gedaan, mogelijk afkomstig van één huishouden.

In 2012 is net ten oosten van het plangebied eveneens een opgraving uitgevoerd. Hierbij werden resten blootgelegd van vermoedelijk een huis dat hier in de 13^de eeuw langs de Zuidergouw stond. Dit huis was gebouwd van hout en veenzoden. Rondom het huis werden toen scherven gevonden van ronde handgevormde potten, zogenaamde kogelpotten. Daarnaast werd divers hardgebakken keramiek aangetroffen uit het Duitse Rijnland: proto- en bijna steengoed. Dit aardewerk is karakteristiek voor de tweede helft van de 13^de eeuw, tussen 1250 en 1300. Verwacht werd dat mogelijk een deel van deze nederzetting zou kunnen worden aangesneden.

Tijdens de opgraving zijn meerdere grote ronde kuilen gevonden. Deze kuilen ook wel daliegaten genoemd, zijn gegraven in de periode net na de ontginning van het gebied, mogelijk al in de 11^de eeuw. Toen werd nog door een dik veenpakket heen gegraven om in de kalkrijke ondergrond te komen. De klei uit deze kuilen werd vervolgens vermengd met de veengrond om deze minder zuur te maken. Hiermee werd de bodem meer geschikt gemaakt voor akkerbouw. Het veen is vervolgens in het daliegat teruggegooid. Doordat dit veen inzakte, zorgde dit voor laagtes of dellen in het landschap.

Een van die laagtes is twee eeuwen later in de 13^de eeuw gebruikt als afvaldump. Hierin is slachtafval van voornamelijk rund en schaap/geit geworpen, maar ook gebroken aardewerk. Het materiaal doet sterk denken aan de vondsten van de opgraving uit 2012. De onderzoekers gaan kijken naar overeenkomsten en verschillen met het eerder aangetroffen materiaal. Mogelijk is het afval afkomstig van de eerder onderzochte huisplaats.

Voor aanvang van het onderzoek zijn de groepen 7 en 8 van zowel de Langereis- als de Bavoschool uit Ursem bij het project betrokken. Zij hebben les gekregen over archeologie en de middeleeuwse geschiedenis van Ursem. Daarnaast hebben de kinderen voorafgaand aan de graafwerkzaamheden op het terrein gezocht naar middeleeuwse vondsten, en met succes. De kinderen zullen op de hoogte worden gebracht van de bijzondere resultaten.

Deze tekst is geschreven door Sander Gerritsen en eerder gepubliceerd in de Kroniek van Noord-Holland over 2022. Op dit moment wordt dit project uitgewerkt. In het rapport zullen de laatste resultaten en conclusies te lezen zijn. Als het project is uitgewerkt, zal het rapport op deze pagina te downloaden zijn.